تبادل
لینک هوشمند
ولایــــــــت فــــــــــــــــــــــراه
نمای خیلی دور از شهر باستانی فراه
شهر فراه از دو محله اصلی به نام یزدی و پشتو تشکیل شده است. گوبا در حدود زمان صفوی شخصی از یزد ایران و شخصی پشتوتبار هر یک قلعه‌ای در محل کنونی فراه بنیاد کردند که هنوز محلات مربوطه به تخلص ایشان نامیده می‌شوند.[۲]
ابو نصر فراهی از مردم این شهر بود.
نام ولایت فراه با ظهور ملالی جویا نماینده این ولایت در لویه جرگه قانون اساسی در مطبوعات داخلی و خارجی مطرح شد و سر زبانها افتاد.
در لغتنامهٔ دهخدا آمده: فراه شهري است نزديک به سبزوار هرات و از آنجاست ابونصر فراهي. طايفه اي از ملوک در آنجا حکمراني کرده اند که با پادشاهان سيستان قرابت داشته اند. معين الدين [ اسفزاري ] نوشته است که در يک فرسنگي فراه کوهي است که آن را بارندک خوانند و در آن کوه طاقي سنگي است که هميشه از آنجا آب مي چکد و مردم بدانجا به زيارت و طلب حاجت ميروند.
فراه یا فرا ؟
نخست ازهمه اين نكته را لايق تذكر ميدانم كه آيا كلمه «فرا» اصلاً‌بدون «ها» است يا «فراه» با اضافه «ها»؟
حال اگر اسم منطقه و اسم شخص آنرا ما خوذ از نام رودخانه «فراداتا» كه در اوستا مكرر بمعني (ترقي و نمو) آمده بدانيم، چنانچه ميدانند آنگاه نبايد در اخر كلمه حرف «ها» علاوه كرد، زيرا ايزاد «ها» در آخر كلمه نه تنها در معني آن تاثير سؤ مينمايد بلكه كلمه را از ريشه مسخ ميكند.
از لحاظ تاريخي هر قدر به ازمنه قبل از اسلام نگاه كنيم اسمي بصورت «فراه» نميبينيم. در نوشته هاي دوره اسلامي اين كلمه بصورت «فراه» و «فره» ضبط شده و ظاهراً نويسندگان اسلامي آنرا با كلمات «فر يا فره» «خره پهلوي خورن اوستايي هم ريشه دانسته اند كه فروغ و شكوه معني دارند» به عقيده محققين، قديمي ترين شهر و مركز ولايت، شهر كهنه فراه است. در متون عهد تيموري و صفوي حتي در متون عهد نادر افشار از شهر كهنه فراه بنام قلعه داوري ياد شده ولي بعد ها اين اسم بكلي فراموش گرديده و امروز از آن تنها بنام شهر كهنه ياد ميشود.
به عقيده مردم آنجا اين شهر در عصر فريدون به امر فريدون و با دست فريدون بنا شده و بدين نام فراه و نام شهر فراه كه مركز ولايت بوده نيز مأخوذ از نام فريدون است. در داخل شهر بقاياي سردابه ها و حوض هاي پخته ديده ميشود كه تاريخ آنرا تا عصر مدنيت اينجا ميتوان پيش برد. در زمان گذشته شاهان فراه قومي بزرگ و خاندان قديم بوده و با ملوك سجستان (زرنج) قرابت داشته اند امروز در تشكيلات جديد ملكي كشور جنوب آنرا ولايت نيمروز، شرق آنرا ولايت هلمند و كوهستان هاي غور، شمال آنرا ولايت هرات و قسماً غور و در غرب حدود آنرا سرحد ايران معين ميكند ارتفاع ولايت فراه از سطح بحر 757 متر تخمين شده و بصورت يك منطقه گرم و كم باران ولي داراي دشت هاي وسيع و زمين ها حاصل خيز است. حصص مركزي و جنوب غربي آن تابستان فوق العاده گرم دارد و زمستان آن خيلي خوب و مطبوع است. هواي اين منطقه در مزه و شيريني ميوه جات آنقدر مؤثر است كه نظير آنرا در جاهاي ديگر كمتر ميتوان سراغ كرد.
خاك فراه براي احداث باغهاي ميوه بسيار مناسب مي باشد. در ميان ميوه جات فراه از قبيل انار، انجير، زردآلو، سيب و انگور آن از نوع لعل بي نهايت شيرين و خوشگوار است انگور لعل داراباد مشهور است. از جمله حبوبات مشهور آن گندم، جو، جواري و ماش مي باشد كه در اين ولايت كشت مي شود صنعت گليم بافي و قالين بافي در اكثر خانواده هاي روستايي فراه رواج داشته و جز كارهاي عادي و روزمره زندگي دهاتي آنان به شمار ميروند. قالين بومدي قلعه كاه زياد مشهور است رودخانه فراه از عمده ترين آبريزها است كه آبش به هامون سابوري خالي مي شود طولش از سر چشمه آن كه سلسه سياه كوه است تا مصبش «هامُن سيستان» 320 كيلو متر تخمين گرديده كه از شمال شرق به جنوب غرب جريان دارد. فصل آبخيزي اين دريا را ماه هاي اخير زمستان و اوايل بهار تشكيل مي دهد اما پس از گذشت موسم آبخيزي كه غالباً از ماه حمل و ثور آغاز مي شود در اكثر اوقات سال خشك وبي آب است. در منطقه بالا بلوك رود خانه هاي ديگري نيز مانند «مالوند» و «زرمردان» موجود مي باشد كه پس از مشروب ساختن علاقه گلستان و روستاي زرمردان به رودخانه فراه ميپيوندند
همچنان رود ديگري بنام «سنگ فسان» در موازات فراه رود سراغ داده ميشود كه از كوه هاي «ناراهوك» سرچشمه گرفته و پس از مشروب نمودن علاقه ناراهوك و انشعاب نهرهاي كوچك از آن بعضا آبهايش را تا هامون «پوزك» نيز مي رساند درياي ديگري كه از ميان ولسوالي قلعه كاه گذشته و بعد از مشروب نمودن قسمتي از اراضي آن محل آبش را تا هامون سابوري ميرساند همانا «هاروت رود» است. اين رود كه از سلسله ي سياه كوه منبع ميگيرد طول آن تا هامون 350 كيلومتر حساب شده و به سبب آنكه از وسط جيجه ميگذرد باسم «درياي جيجه» و پس از عبور از منطقه مذكور در ناحيه «انار دره» بنام «درياي هاروت» ياد ميگردد و اين از جمله هشت رودخانه اي است كه آب خود را به درياچه هامون مي ريزد.
در اين جا لازم است از آبدات و مزارات مشهور فراه چون مزار سيد محمد در قريه مزار، مزارشاه مبارك در قريه شاه مبارك مزار ابونصر فراهي در قريه رج، مزار شهداي كنسك در قريه كنسك و مزار سلطان امير قريه نوده در ده كيلومتري غرب شهر فراه ياد آوري كرد. در قريه نوبهار خرابه هاي شهري موجود است كه مردم آنرا به اسفنديار نسبت ميدهد و از فروعات اين خرابه ها قلعه هاي مشهور به پنج جفت گاو، چارماس، هفت سوراخ (آب سوراخ) برنگك و مساو موجود است. از آبدات ديگر فراه شهر كهنه فراه و كافر قلعه ميباشد، شهر كهنه فراه عموماً از گل و بطرز مخصوص بنام گنبدي ويك منزله ساخته شده و داراي ديوارهاي خيلي ضخيم بوده و خانه هاي آن مستحكم ميباشد چنانچه قرنها از تعمير اين خانه ها ميگذرد ولي در برابر همه تاثيرات جوي آنقدر مقاومت نموده كه اكثراً‌سالم و قسماً قابل استفاده اند. از آثار بس حيرت آور و شگفت انگيز فراه ساختمان عظيمي است از كك و كهزاد معروف به كافر قلعه در دوازده كيلومتري جنوب و شرق شهر فراه موجوده بر فراز كوه بچه ايكه در سطح تقريباً هموار زمين از سنگ سياه سخت تشكيل گرديده آباد شده است. شكل ظاهري اين كوه بچه طوري است كه قطر آن از سطح زمين به استقامت قله آن خورد شده ميرود و در آخرين مرحله ارتفاعش كه به شكل يك سنگلاخ عظيم اهرم مانند را نمايش ميدهد بدوتيغه خورد و بزرگ از هم جدا شده كه هر يك از تيغه ها قلعه هاي جداگانه اعمار گرديده اند. به عقيده مردم آنجا يكي از اين دو قلعه منسوب به كك و ديگرش منسوب به دختركك بوده كه توسط پل متحرك بهم وصل ميشده اند. ساختمانها در داخل قلعه بدون رواق ها و كمانها كه از خشت پخته و چونه ساخته شده بقيه تماماً از سنگ اصلي كوه برنگ سياه درست شده است. آنچه جالب توجه است همانا چاهي است كه بر فراز كوه و در عرض راه قلعه در دل سنگ ها با آلات و ادوات روزگاران قديم حفر گرديده اند. يكي از جاهاي پرشكوه و جالب توجه كوه « بي بي چه باران» است كه بر فراز يكي از ساغري هاي وسيع و مرتفع آن چك آبي وجود دارد كه آب بارانهاي زمستان و بهار در آن جمع شده و در تمام مدت تابستان و خزان بصورت ترشحات بسيار لطيف باران از آن ساغري فرو ميچكد. از آنجائيكه صعود بر قله اين كوه و ملاحظه دقيق اين ساغري براي مردم آنجا كاري آساني نيست لذا ريزش مداوم اين قطرات باران براي اكثريت مردم شكل معماي مقدسي را بخود گرفته است. بارندك محل ديگري در نزديكي قريه تخت و كمي بالاتر از پل كهنه فراه رود در مسير آبهاي رود خانه فراه ميباشد باراندك براي مردم فراه بهترين جايي براي صيد كردن ماهي ها بوده و آبشار آن براي هركس قابل ديدن ميباشد. كه بلندي آن از زمين ده متر است در كنار درياي فراه قرار دارد و يك محل ديدني است. مركز فعلي فراه متشكل از دو قسمت بنام يزدي و پشتو ميباشد كه در شمال و جنوب بازار واقع شده ظاهراً يزدي و پشتو منسوب به دو شخص معروف و متنفذ زمان هاي پيشين فراه بوده كه نبايد تاريخ آن از زمان صفويان ايران بيشتر بوده باشد. پس از آنكه شهر كهنه فراه در اثر خرابكاريهاي نادر افشار متروك شده يكي از اين دو شخصيت معروف محلي متخلص به يزدي (منسوب به يزد ايران) در اينجا قلعه اي براي سكونت خود بنا كرده كه بعداً بنام او معروف گشته است. و بالمقابل شخصيت ديگري از رجال فراه متخلص به «پشتون» منسوب به طايفه پشتونها براي خود و اقوام خويش قلعه بنا كرده كه بعدها بنام او مشهور گشته كه امروز از آن بنام بشتو ياد ميشود. از كتاب سيستان جلد دوم .
معلومات مختصر در باره ولایت فراه
1. مساحت،حدود اربعه، موقعیت، ارتفاع و آب و هوا:
فراه با مساحت 47788 کیلومتر مربع سرزمینی است که در گوشه جنوبغربی افغانستان و در پهلوی سرحد کشور ایران قرار گرفته و طول البلد 62-11 درجه شرقی و عرض البلد 32- 22 درجه شمالی از آن میگذرد. (1)
حدود آنرا از شمال هرات، ازشمال شرق غور، از جنوب نیمروز، از جنوب شرق هلمند واز طرف غرب سرحد ایران تشکیل میدهد.
ارتفاع آن از سطح بحر 757 متر تخمین گردیده (2) ، اقلیم آن نیمه صحرایی بوده تابستان آن فوق العاده گرم و زمستان کم باران دارد.
درجه حرارت آن متغیر است. در تابستان« 45» درجه و درزمستان تا « 5- » درجه سانتی گراد تنزیل میابد. (3)
2. وجه تسمّیه:
درباره وجه تسمیه آن اختلاف است. از تحقیقاتی که درین زمینه بعمل آمده بر میاید که قدیمترین منبعی که در آن ازین سرزمین یاد شده کتاب اوستاست که در حدود 2500 سال ق.م . تدوین یافته است و در آن کلمه ای بصورت « فراداتا» به رودخانه ای اطلاق گردیده که از میان آن میگذرد و ما آنرا فراه رود مینامیم.
عده ای کلمه فراه را با کلمات فرّ و فرّخ همریشه دانسته اند که شکوه و جلال را معنی میدهد، ولی احمد علی کهزاد مورخ فقید افغانستان در صفحه 128 مجله آریانا مینویسد که فراداتا نام اوستایی فراه رود مرکب از دو حصه (فرا- و – داتا) است که اولی فرّ و شکوه و دومی داد وعدل را معنی دارد و بصورت ترکیب معنی مجازی یا اصطلاحی آن اشاره به آبادی وسرسبزی است که در اثر این رودخانه نصیب این منطقه گردیده است.(3)
ابراهیم پورداود دانشمند ایرانی که برکتاب اوستا شرح نوشته است مینویسد:
« فراداتا اسم وادی است که امروز به فراه رود معروفست و اسم شهر فراه نیز ماخوذ از نام این رود خانه است. » (4)
شهر فراه درطول تاریخش در جاهای مختلف و به اشکال مختلف بنا گردیده است.
در قرن چهارم هجری دارای شصت دهکده بوده است چنانچه ابن حوقل جغرافی نویس عرب در اواسط این قرن مینویسد شهر فراه در جلگه پهناوری واقع شده خانه هایش از گل است و شصت دهکده دارد ، صاحب باغستان و کشتزارهای فراوان است و از آنجا میوه فراوان و مخصوصا خرما بدست می آید.(5)
درحدود هشتصد سال پیش ، یاقوت حموی درکتاب معروف خود معجم البلدان از فراه اینطور یاد کرده است: فره شهری است بزرگ در نواحی زرنج و روستاهایش به شصت دهکده میرسد.(6)
فریه سیاح قرن 19 که در سال 1848 میلادی از فراه دیدن نموده خرابه های جنوب رودخانه را در دره ای که از سه قسمت میان کوه واقع شده قدیمیترین شهر فراه میداند اما بنظر او این شهر مدتها قبل از اسکندر بنا شده است.(7)
برخی عقیده دارند که قدیمترین شهر فراه همان شهر کهنه پشت رود است که امروز از آن چز تپه و یک خندق چیزی باقی نمانده است.
عده ای نیز قدیمترین شهر و مرکز ولایت را شهرکهنه معروف به شهر فریدون میدانند. این شهر که تاکنون نیز برج و بارو های شکسته و نیمه فروریخته اش میتواند انسان را محو شکوه و جلال روزگاران گذشته اش نماید در متون عهد تیموری و صفوی بنام قلعه داوری یاد شده و عده ای معتقدند که این شهر در عصر فریدون و بامر فریدون پادشاه پیشدادی آریانای باستان بنا گردیده و همانطورکه گفته شد آنرا بنام شهر فریدون یاد میکنند و نام فراه را نیز ماخوذ از نام فریدون میدانند.
3. آثار باستانی و ساحات تفریحی:
در شهر فراه آثار باستانی و تاریخی وجود دارد که از دیدن برخی از آنها، به انسان شگفتی و حیرت دست میدهدکه از جمله میتوان به ساختمان عظیم کافر قلعه منسوب به کک کهزاد که بر کمر کوه احداث گردیده است اشاره کرد.
شهر فراه با آنکه تفریحگاه های زیادی ندارد با آنهم باغ پل، باغ کافی و باغ نو از بهترین نقاط تفریحی آن بشمار میرود که مردم روزمره و در تعطیلات هفتگی شان از آن ها استفاده میکنند.
4. برجستگی ها، نقاط هموار و رودخانه ها:
کوه خاکسفید، کوه مالمند و سیاه کوه بعنوان عمده ترین برجستگی های فراه و ریگستان تگ، دشت بابوس و دشت بکواه بحیث ساحات هموار و صحرایی آن شناخته شده است. دریای فراه رود، رود خسپاس، رود اناردره و هاروت رود از منابعی است که سرسبزی و شادابی این ولایت را مربوط به آنها دانسته اند.(8)
شهر کنونی فراه از نظر وسعت با توجه به ساحه وسیعی که این ولایت در نقشه کشور اشغال نموده خیلی کوچک و محدود است و بیشتر مردم آن زندگی روستایی دارند.
5. تقسیمات اداری:
ولایت فراه در تقسیمات اداری کشور به یازده ولسوالی تقسیم گردیده است که هریک آن قرار ذیل است:
1. ولسوالی اناردره
2. ولسوالی بکواه
3. ولسوالی پشت رود
4. ولسوالی پشت کوه
5. ولسوالی شیب کوه
6. ولسوالی جوین
7. ولسوالی خاکسفید
8. ولسوالی بالابلوک
9. ولسوالی گلستان
10ولسوالی پرچمن
ابونصر فراهی؛
بزرگ اما ناشناخته
اگرکسی گشتی در شهر فراه زده باشد و به تابلوهای این شهرتوجه کرده باشد، بخوبی میداند که از لیسه گرفته تا شرکت های ترانسپورتی وبندرتجارتی و مرکز فرهنگی و... به نام زیبای شیخ ابونصر فراهی مسمی گشته است و این خود بیانگرآن است که او جایگاهی بس رفیع درقلوب همشهریانش دارد.
آرامگاه شیخ در قریۀ رج، زیارتگاه خاص وعام است. و روزانه دهها زایر با حضورشان در مقبره اش به این شیخ بزرگ ادای احترام می گذارند.
متأسفانه اغلب مردم فراه آشنایی چندانی با شخصیت علمی آن بزرگوار ندارند و حتی بسیاری از دانش پژوهان ما از او چیز زیادی نمی دانند.
شوربختانه اطلاعات زیادی از زندگی شیخ ابونصر فراهی در منابع تاریخی نیامده، با این حال نگارنده کوشیده تا حد امکان داشته های خویش را که از اینجا و آنجا جمع آورده درین مقاله گرد آورد.
نام کوچک ابونصر به درستی معلوم نیست. بعضی محمد، بعضی محمود و حتی بعضی مسعود نوشته اند. همگان در کنیه او « ابونصر» اتفاق نظر دارند و لقبش را هم بدرالدین گفته اند. کنیۀ پدرش هم ابوبکرذکرشده است. تاریخ تولدش به درستی معلوم نیست اما تاریخ سیستان او را معاصر یمین الدوله بهرام شاه بن حرب ( متوفی 618 ) می داند. و حتی شعری را به او نسبت می دهند که درمدح بهرام شاه سروده است و بعضی هم این شعر را از آن امام شرف الدین محمد دانشمند فراهی می دانند.
مقام علمی شیخ ابونصر فراهی
هرچند از کیف و کان زندگی شیخ اطلاعات جامعی در دست نیست، اما از قراین چنین برمی آید که او از مقام والایی در علم و معرفت و ادب و فقه برخوردار بوده است.
ابونصر فراهی فقیهی بلند مرتبه بوده منظومه ای بنام « لمعة النور» در فقه دارد و منظومۀ دیگری بنام « ذات العقدین » بدو منسوب است.
اما شهرت علمی او بیشترمدیون اثر معروفش « نصاب الصبیان » است ، که در نوع خود اثری گران سنگ و ذی قیمت است .
در حقیقت ابونصر فراهی اولین کسی است که توانسته فرهنگ دوسویه عربی ـ دری را تألیف نماید. و مهمتر از همه این که او توانسته با طبع وقادش آثارش را در قالب نظم که حفظ آن برای دانش آموزان آسانتر است در بیاورد.
دوصد بیتی که او درنصاب الصبیان گرد آورده از جمله ابیاتی است که قرنها د رمکاتب مدارس افغانستان و کشورهای همجواربه عنوان کتاب درسی استفاده میشده وحتی هم اکنون هم د رحوزه ها ی ایران و افغانستان تدریس می شود.
از این اثر مشهور نسخه هایی درکتابخانۀ ملی ایران به شماره (474) موجود است. علاوه برآن نسخ دیگری به نامهای دیگری چون نسخۀ کتابخانۀ نخجوانی تبریر، فهرست حجیات موصل، نسخه ی کتابخانه ی دهخدا، نسخه ی کتابخانه ی سید حیسن شهشهانی در تهران ، نسخۀ مربوط دکتر اقبال و... فعلاً موجود است.
نصاب الصبیان بارها در کشورهای افغانستان، ایران، هندوستان، عثمانی و حتی ترکستان شرقی چاپ شده است.
به تقلید از این کتاب نصاب های فراوانی نوشته شده که ذکرشان مجالی دیگر می طلبد.
اما این کتاب توسط دانشمندان زیادی شرح شده است .
شرح « ریاض الفتیان» ابن حسام در نیمه ی نخست سدۀ هشتم ، شرح « رافع النصاب» از احمد بن الفقیه (818) ، « کنزالفنون» از یک دانشمند در هند در سدۀ یازدهم از جملۀ دهها شروح و تعلیقاتی است که بر این اثر گرانبها نگاشته شده است.
ماخذ براي فراه نما: فراه دات كام
Create Your Badge
پیشینۀ تاریخی فراه نویسنده: مختار (راهب) ولایت فراه در اعصار گذشته در حوزۀ سکاستین ( سیستان ) و آریانه ( خراسان ) از لحاظ تمدن، موقعیت و نفوس، از بلاد معروف و معمور در منطقه شناخته شده است. سرزمین پهناور سیستان ( فراه، نیمروز و هیرمند ) با پیشینۀ کهن و پربار، گهواره رُشد آیین زردشتی و محور حماسه های ملی و تاریخی کشور ما بشمار می رود. ابن حوقل، جغرافیانویس مشهور عرب در اواسط قرن چهارم هجری، شهر فراه را جلگه ای پهناور تصویر می کند که با خانه های گلی، صاحب باغها و کشتزارهایی فراوان است و خرمای زیاد دارد. یاقوت حموی در کتاب معروف (معجم البلدان ) از فراه چنین یاد میکند: فراه شهریست بزرگ در نواحی زرنج و روستاهایش به شصت دهکده می رسد. در کتاب معتبر تاریخ سیستان، در فصل (فضایل و عجایب سیستان) بیشترین فضایل و عجایب ذکر شده کتاب، در نواحی اطراف فراه، واقع است و تا هنوز نیز پا برجاست. بطور مثال: «... هم به فراه به دهی که مسوَ گویند از کوه بُلی آب چکانست که اگر چه بزرگ علتی باشد چون بدان آب خویشتن بشویید که از آن بالا کوه برو چکان گردد شفا یابد. و عجب آنست که چون مرد بصلاح و پاکیزه و نیکو سیرت باشد آب برو برچکد. پس اگر مرد مفسد و بدکردار باشد، برو آب نیاید و هر چند که آن مفسد آنجا باشد اگر چه دیر بماند آب فرو نیاید چون برخیزد، باز آب چکان شود.» سیستان از کارروایی ها و حکمرانی های سلسله پیشدادی ها، اشکانی ها، هخامنشی ها، یونانی ها، اسکایی ها، کوشانی ها، عرب ها، صفاری ها، مغل ها، غزنوی ها و سدوزایی ها حکایت ها و روایات بیشماری در سینه دارد. در سال۳۳۰– (قبل از میلاد) اسکندر مقدونی بعد از فتح هرات، راهش را بسوی سیستان ادامه داد و فراه و سیستان را نیز متصرف شد. اسکندر با سپاهش زمستان را در قلمرو سیستان بماند و در نواحی جنوب فراه، اسکندریه را اعمار نمود که به پروفتازیا مشهور گردید. برخی مؤرخین پروفتازیا را با فراه یکی می دانند. هنگام اقامت اسکندر در پروفتازیا، یک عده از افسران و جنرالان لشکرش بر ضد خودپرستی ها و خودخواهی های اسکندر قصد قیام نمودند که این توطئه، توسط اسکندر کشف و باعث دستگیری عده ای از جنرالان و افسران لشکرش گردید. اسکندر در این ارتباط یکی از بزرگترین جنرال های لشکرش (فیلوتاس) را علناً محاکمه نموده و جلو چشم قشونش او را آتش زده و غم انگیزترین تراژدی سیاسی را برای سپاهش به تماشا گذاشت. گر چه نفوذ یونانیان باختر در سرزمین سیستان (قبل از اسلام) باعث نشر تمدن جدید گردید و سیستان را بسوی عروج، ترقی و تعالی سوق داد؛ ولی قلمرو سیستان در دوره اسلامی، مراتب تمدن و ترقی علمی و عقلانی را با صفوت و صراحت اخلاق طی نمود. که این مطلب از آثار عمرانات و مشاهیر علمی و ادبی آنها به وضاحت آشکار است. تسلط دوره اسلامی در سیستان باعث شد تا زبان علمی و ادبی این خطه زبان عربی قرار گیرد و بدین ترتیب مؤلفین بزرگی به زبان عربی از آن به ظهور برسد. ولی زبان عربی هرگز نتوانست بطور کلی زبان محلی و ملی مردم سیستان گردد؛ لذا زبان نوین فارسی افغانستان به تدریج، زبان ملی این سرزمین گردیده و بسی شعراء، علما، فضلا و مؤلفین عالی مقامی که با آثار پربار بدین زبان ظهور نمودند. عده ای از علما، شعرا و فضلای فراهی که آثارشان از گزند حوادث طبیعی و یا حوادث سیاسی (یورش ها، جنگ ها و ویرانی ها) اتفاقاً مصؤون و تا زمان ما به جا مانده اند بشرح ذیل نام می بریم: Ø شیخ بدرالدین محمد ابونصر فراهی ( صاحب کتاب نصاب الصبیان و الجامع الصغیر) Ø ملا معین الدین فراهی (صاحب تصنیفات عدیده) Ø عطا ملک جوینی (صاحب تاریخ جهانگشاه) Ø محسن فراهی (شاعر شیرین کلام) Ø میرزا برخوردار ترکمان فراهی (صاحب گنج اللغات و حلل مطرز) Ø امام الحرمین جوینی (استاد محمد غزالی) Ø میر اقبال سیستانی (سید میر اقبال آقا) (صاحب کتاب چهل حدیث) Ø هلال یوسف اوقی (اوق= قلعه کاه کنونی) صاحب کتاب فضایل سجستان Ø احمد عبدلجلیل السجزی (از مشاهیر منجمین و ریاضین قرن چهارم هجری دارای (۲۹) کتب مؤلفه که در مکاتب اروپا موجود است. ) Ø ابن یمین جوینی (صاحب کتب ریحانه الادب، انوارالمبارک، چشمۀ فایز) Ø شیخ سعد الدین حموی سیستانی (صوفی معروف و دارای تألیفات عدیده) Ø ملک شاه حسین سیستانی فراهی (مؤلف کتاب احیاء الملوک) Ø مولانا عبدالقادر بلیغ (بلیغ الکلام فراهی صاحب مقالات علمی و ادبی) ماخذ: فراه دات كام
Create Your Badge
موقعیت جغرافیایی فراه: ولایت باستانی فراه در جمع وسیعترین ولایات افغانستان قرار داشته و در غرب کشور موقعیت دارد. این ولایت از شمال به ولایت هرات، از جنوب به ولایت نیمروز، از شرق به ولایت هلمند و از جانب غرب، حدود ۲۹۰ کیلومتر، با کشور جمهوری اسلامی ایران هم سرحد می باشد. مساحت این ولایت (۴۹۳۳۰۰) کیلو متر مربع بوده و حدود (۶۵۰) متر از سطح بحر ارتفاع دارد. اقلیم آن نیمه صحرایی و دارای تابستانی فوق العاده گرم بوده و زمستان آن معتدل و کم باران میباشد. تند بادهای موسمی اکثراً در زمستان و تابستان در این ولایت میوزد که بنام سیاه باد و تفت باد یاد میشود. ولایت فراه که از جمله ولایات گرمسیر کشور است، درجه حرارت آن در تابستان ها اکثراً (۴۵+) درجه سانتی گرید بوده و در زمستان ها گاهی تا (۲-) درجه سانتی گرید تنزیل می یابد. ولایت فراه در طول البلد (۶۲-۷۰) درجه شرقی و عرض البلد (۳۲-۲۲) درجه شمالی قرار دارد. مقدار بارندگی در این ولایت سالانه بطور اوسط بین 50- 100 میلی متر بوده و در ارتفاعات مقدار آن تا 200 میلی متر نیز میرسد. ولایت فراه حدود ( ۴۸۰۰۰۰۰( هکتار زمین زراعتی داشته که از جمله، ۵۶۰۰۰۰ هکتار آن زمین زراعتی آبی و فیصدی کم آن ( درمراتع مرتفع شرق فراه ) بطور للمی زرع می گردد. علاوتاً در موازی (۶۲۰۰۰ ) هکتار زمین آن نیز، غله جات، سبزیجات و حبوبات زرع می شود. حدود نود فیصد مردم ولایت فراه به زراعت و مالداری اشتغال داشته و عموماً زمین های این ولایت طور یک فصله یا بطور یک سال در میان کشت می شود. این ولایت دارای اراضی وسیع مختلف النوع بوده که سلسله کوه های مرتفع، کوتل ها و راه های صعب العبور اکثراً در شرق این ولایت موقعیت دارد. کوه های مالمند، اسپندو، اوزمین، کوه مشکانها، کوه شور، کوه غژدان، لورکوه، کوه ششپیرو و کوه زآب در شرق اینولایت در اطراف ولسوالی های پرچمن، گلستان و بالابلوک قرار دارد. این سلسله کوه ها رشته های امتداد یافته و کوچکتری است از سلسله کوه های سیاه کوه و پاروپامیزاد. کوتل هاییکه مناطق شرق اینولایت را با سایر نقاط وصل مینماید عبارت اند از: کوتل منه، کوتل اوزمین، کوتل سرخ، کوتل بی جی بست، کوتل فرنگی، کوتل خرمالق، کوتل سنگلان، کوتل رجان، کوتل نل غوجه و غیره. همچنان، سلسله کوه های خرمالق، لورکوه، کوه های توت و چکاب، کوه صفرک، کوه کلندزده، کوه کورجی، کوه بشتو، کوه تکه،کوه خاکسفید، کوه بی بی چه باران، کوه دروز، کوه دوازده امام، کوه آتش فشان، کوه قوچ و غیره، در مناطق مرکزی و غرب اینولایت، عموماً از شرق به غرب موقعیت یافته و به زیبایی طبیعی این ولایت افزوده است. راضی هموار و دشت های پهناور، عموماً در جنوب و غرب این ولایت گسترده شده است. دشت بکواه که از جمله مشهورترین دشت های کشور است، در جنوب این ولایت موقعیت دارد. همچنان دشت خسپاس، دشت نصرالله و دشت بابوس نیز، اراضی وسیعی از اینولایت را احتوا نموده است. جهیل سیستان و هامون سابوری (در جنوب غرب ولایت فراه، موقعیت داشته) آب های رود خانه های اینولایت را در خود جمع و بعداً با آب های رود هیرمند جانب اطراف شهرستان زابل و از طریق رود سرشیله ( کشور ایران ) به گود ذره سرازیر می نماید. جمعیت ولایت فراه حدود (۴۷۴۳۰۰) نفر تثبیت گردیده است. ولی احتمالاً جمعیت فراه به (یک میلیون) نفر (بشمول مهاجرینی که در کشور ج. ا. ایران هستند) تخمین زده می شود. این ولایت دارای ده ولسوالی و 1265 قریه است که ذیلاً مسافه و موقعیت ولسوالی های آن توضیح داده می شود: ولایت فراه از شرق به غرب، از ولسوالی پرچمن تا مرز ج. ا. ایران حدوداً ( ۵۱۱ ) کیلومتر طول دارد، که نزدیکترین ولسوالی آن به مرکز یعنی شهر فراه، پشترود و دور ترین ولسوالی آن، پرچمن می باشد. مرتفع ترین نقطه فراه، قله امروتک ( بالای کوه غژدان ) در ولسوالی پرچمن ( با ارتفاع ۴۱۸۲ متر ) و پایینترین نقطه آن هامون صابری با (۴۵۰) متر ارتفاع از سطح بحر در جنوب غرب فراه موقعیت دارد.
Baryalai Mohammadi
Create Your Badge
فراه دیروز نویسنده: مختار (راهب) ولایت فراه در عصر تیموریان جزیی از ولایت هرات و خواهی نخواهی از مزایای فرهنگ و تمدن درخشان آن دوره برخوردار بوده است. ولایت فراه از عهد امیر شیرعلی خان الی دوران امیرحبیب الله خان منحیث یک ولایت بزرگ (که ولایت نیمروز نیز جزِ آن بود) به حساب می آمد. ولی در دوران حکومت امان الله خان به حیث حکومت اعلی فراه نامیده شد. در سال ۱۳۴۱ خورشیدی دوباره به حیث ولایت فراه رسمیت یافت و عبدالعزیز خان منحیث والی آن تعیین گردید. در سال ۱۳۴۳شمسی، ولایت نیمروز منحیث یک ولایت جداگانه، از آن مجزا گردید. مرکز حکومت داری در ولایت فراه تا حدود یکصد سال قبل در داخل شهر کهنه (قلعه فریدون) قرار داشته و بازار فراه (شهر فراه) نیز در داخل همین قلعه بزرگ و تاریخی واقع بود. در داخل این قلعه وسیع، علاوه بر شصت دربند دوکان (تجار و کسبه کار مختلف) ساختمانهای حکمرانی، قضایی، خزانه داری، نظارت خانه و غیره، مطابق ایجابات زمان، به شکل خامه و گلی وجود داشته است. حصارها و دیوار های متذکره اکنون در حال فروپاشی بوده و بعضاً به تپه های خاکی مبدل شده اند. در سال ۱۳۰۹- زمان حکومت محمد نادر شاه در کابل، نایب سالار محمد انورخان، به حیث نایب الحکومه و نایب سالار (مسؤول نظامی و ملکی دولتی ) فراه تعیین گردیدند. نامبرده، بازار فراه را از داخل قلعه فریدون بیرون کشیده و در موقعیت کنونی، بازار جدیدی را در دو کنار جاده عمومی اعمار نمود. بدین ترتیب شهر جدید فراه در موقعیت فعلی، توسط نایب سالار محمد انورخان در سال ۱۳۰۹ تأسیس گردید. در شهر جدید علاوه بر دوکانها، سرای ها، گاراج ها، مسجد جامع مرکزی، هوتل سرکاری، مکتب شیخ ابونصر فراهی، مخابرات و تعمیر نایب الحکومتی (تعمیر سابقه معارف) نیز اعمار گردید. در سال ۱۳۱۸- حاکم اعلی عبدالصمدخان، در غرب شهر فراه در کنار دریای فراهرود باغ بزرگ و زیبایی را بنام «باغ پل» آباد نمود. این باغ به مساحت (۵۰ جریب زمین) تقریبا ۴ کیلومتر از شهر فاصله داشته و به تفریحگاه عمومی شهر مبدل گردید. عبدالصمد خان از باغ پل الی شهر فراه، در دو کنار جاده عمومی نیز، نهال نشانی نموده که درختان تنومند آن تاکنون نیز سرسبز و پابرجاست. طی هشتاد سال گذشته حدود چهل نفر حاکمان اعلی و والیان متعدد در ولایت فراه ایفای وظیفه نموده اند که ذیلاْ از آنان نام می بریم: ولایت فراه تا سال ۱۳۴۳- که شاهراه عمومی مواصلاتی کابل- هرات از مرکز فراه می گذشت رونق خوب داشت، ولی با احداث شاهراه جدید اسفالت کابل- هرات (۱۳۴۳) مرکز فراه حدود ۷۳ کیلومتر از این شاهراه دور واقع شد که این کار بزرگترین صدمه اقتصادی، اجتماعی و عمرانی را بالای فراه وارد نمود. علاوتاً، ولایت فراه تا سال ۱۳۴۲دارای یک فرقه بزرگ عسکری بود که در شمال شهر (در باغ فرقه) قرار داشت. این فرقه عسکری با داشتن صدها افسر و سرباز در امور عمرانی، آبادی، سرسبزی و بالآخره خرید و فروش امتعه بازار تأثیر بسزایی داشت که متأسفانه در سال ۱۳۴۲ فرقه متذکره به ولایت قندهار منتقل گردید و باغ بزرگ و زیبای آن به مرور زمان متروک و نابود شد. در سال ۱۳۵۰- در اثر بارندگی های متواتر و سرازیر شدن یک سیلاب مدهش در داخل شهر فراه، صدها منزل رهایشی، دکان، سرای و ساختمان مردم منهدم و خسارات جبران ناپذیری بر اقتصاد مردم وارد شد. خشکسالی های شدید سال ۱۳۴۲ و ۱۳۴۹- مردم اینولایت را با فقر و مشکلات شدیدی مواجه نموده و باعث ضایع شدن باغات و درختان بیشمار گردید. در سال ۱۳۵۱- زمانیکه محمد عالم نوابی والی فراه بود، بنابر پافشاری نامبرده، مرکز ولایت فراه از شهر فراه به فراهرود انتقال داده شد؛ و بدین ترتیب شهر فراه از ادارات دولتی خالی و به یک ولسوالی مبدل گردید. از آنجاییکه ولایت فراه در همسایگی با کشور ج. ا. ایران قرار دارد؛ طی سی سال گذشته، به نسبت جنگ های داخلی، کتله های عظیم مردم فراه به آن کشور مهاجرت نمودند، که این کار باعث ویرانی و تخریب بسیاری از قراء، باغ ها، کاریزها، سربندها و راه های مواصلاتی در این ولایت شد. نقشه شهر فراه در سال ۱۳۵۱ (بعد از سیلاب مدهش همان سال) توسط اروین گروتس باخ. ماخذ: فراه دات كام
Baryalai Mohammadi
Create Your Badge
خاطرات یک سیاح
فراه ( 165 ) سال قبل
تهیه و ترتیب: عبدالرحمن وقار (جوینی)
ماخذ: فرا دات كام
جی پی فریه در سال 1845 م 1261 هـ. ش دوباره از فرانسه به مقصد ایران حرکت کرد. ابتدا به بغداد و سپس به ایران آمد. شهرهای ایران از جمله تهران را گش و از طریق مشهد وارد افغانستان شد. وزیر یارمحمد خان الکوزی حاکم مقتدر هرات او را در محضرش کمک نمود سفر او بکشور ما مصادف به تهاجمات انگلیس در خاک ما بود.
بهرصورت حاصل این مسافرت های پر از ماجرا و خطر فریه کتابیست تحت عنوان
« سفر با کاروان و سرگردانی در ایران، افغانستان، ترکستان و بلوچستان » که کتاب مذکور به فرانسه و انگلیسی چاپ شده است.
یک بخش این کتاب مربوط به سفر او در سیستانست. نامبرده از سیستان هم به هرات و هم به قندهار در دو نوبت از مسیر فراه سفر کرده است خاطرات سفر از آنزمان مفصل و طویل است. اما ما شرح اطلاعات تاریخی او را در مورد تاریخ فراه و خصوصاً سرگذشت قلعه فریدون جالب تر یافتیم، ترجیع دادیم تا در مجله فراداتا به چاپ برسانیم.
دو شهر به فاصله یک ساعت راه از یکدیگر هر دو نام فراه دارند. شهر قدیمی تر که قبل از زمان اسکندر ساخته شده، به فاصله نیم ساعت راه، جنوب رود فراه در وسط یک دشت واقع شده که از سه طرف با برآمدگی ها رشته کوهای پارو پامیسوس محاط است. این کوهها مشرف به ورودی شهر هستند. سنت جنوبی شهر باز و مشرف به افق دشت است. و در همین سمت، ابتدا دو یا سه تپه مجزا در جلوی دهانه هلمند، سپس دریاچۀ رستم و آنگاه دشت سیستان واقع است. شهر جدید فراه به شکل متوازی الضلاع بوده و در جهت شمال به جنوب قرار دارد. مساحت آن نیم فرسخ می باشد.
بجز اختلاف در اندازه، شهر جدید فراه مشابه هرات و مانند آن با خاکریزهای عظیمی محاط می باشد که مخلوط خاک و خرده چوب است و یک راه سرپوشیده دور تا دور آن از بیرون ساخته شده است. ارتفاع خاکریز از 35 تا 40 فوت بوده و در بالای آن برج های بسیاری وجود دارند که با پرده های به هم وصل هستند. خاکریز به حدی سفت است که نیزه در آن فرو نمی رود چند فرماندار تصمیم گرفته اند که آنرا خاک برداری کنند ولی مؤفق نشده اند. حتی آب بستنبه آن نیز باعث نرمی نمی شود فقط دوچیز در آن تأثیر دارد یکی سرکه و دیگری ذوب برف است. اما سادات ملکوت پسر شاه کامران، حاکم قبلی فراه مرا مطمئن ساخت که آنطرف ها به ندرت برف می بارد . وقتی برف ذوب می شود وقتی برف ذوب می شود خاک نرم میگردد ولی با اولین تابش آفتاب و تبخیر آب سخت تر از قبل می شود. روایات موجود است به داستان ذوب برف اشاره می کند ولی سکنه محلی تقریباً جز یک بار در قرن نمی تواند اثر ذوب برف را به چشم خود به بیند.
یک کانال عمیق و عریض بیرون خاکریز وجود دارد که به دلخوا می توان آنرا پر آب کرد. این کانال خط دفاعی اول قبل از خاکریز است. ارگ جائی در گوشۀ شمالی را اشغال می کند. شهر دو دروازه دارد یکی دروازۀ هرات در مرکز ضلع شمالی و دیگری دروازۀ قندهار درست تقطۀ مقابل آن در ضلع جنوبی می باشد.
روایات باستانی که تا امروز سینه به سینه نقل شده در یک مسئله متفق القول می باشد و آن اینکه فراه شهری بسیار قدیمی است و تا اشغال آن توسط قوای چنگیز خان بسیار آباد بوده است.
چنگیزخان تمام خانه را ویران کرد اما هر چه کرد نتوانست استحکامات را از بین ببرد و آن ها به همان محکمی که امروز هستند باقی ماندند. فاتح مغول بعضی سکنه را بخشید ولی آنها را به محل دیگری به فاصله یک ساعت راه در جهت شمالی به ساحل راست رودخانه منتقل کرد. محل جدید نیم ساعت راه از رودخانه فاصله داشت. اگر بتوان از روی خرابه های موجود قضاوت کرد محل جدید شهری بزرگ بوده است. آثار قلعه، استحکامات و بسیاری متعلقات دیگری شهر جدید هنوز باقی مانده که روی یک تپۀ بزرگ قرار دارند اما تمام خانه ها ویران شده است و زمین پوشش ضخیمی از بوته و خاربن دارد، که مخفی گاه خوبی برای انواع شکارها به ویژه خرگوش، با قرقره و کبک است. تعداد کثیری آجرهای پخته تقریباً بطول 3 فوت و 4 اینچ در حول و حوش محل قصر ریخته اند. بی تردید محل اصلی کاربرد آنها قسمت های داخلی شهر بوده و از تزئینات روی آنها معلوم است که از نوع خط میخی هستند.
آشکار است که آجر ها زمانی تعلق به مغاره های شهر باستانی داشته است و بقایای آن ها از شهر قدیم جمع آوری شده و در ساختن شهر جدید به دستور چنگیز خان مورد استفاده قرار گرفته اند. شهر جدید بسرعت رشد کرد و بزودی تبدیل به یکی از مهمترین شهر های سیستان شد. این وضع تا زمان شاه عباس کبیر ادامه داشت تا اینکه آن پادشاه دستور داد شهر را محاصره کردند مقاومت اهالی شهر و طولانی بود ولی بالاخره در اثر حملات شدید، شهر و غارت شد. سکنه شهر مجدداً به استحکامات شهر قدیمی پناه بردند و مصائب ناشی از آن جنگ به زودی فراموش شد و زندگی از نو دائر گردید این شهر تا پایان حکومت سلسله صفوی در رونق و صفا به حیات خود ادامه داد.
نادر شاه افشار حتی قبل از اینکه شهر را کاملاً ویران کند آنرا تحت نفوذ خود در آورده بود. با این همه محاصره شهر و جنگی خونین و طولانی آغاز شد در طول این جنگ شهر فراه حدود دو ثلث سکنۀ خود را از دست داد حتی امروز در پاشنه های داخلی خاکریز دور شهر آثار فرورفتگی های دود گرفته ای دیده می شود که از اصابت گلوله های توپ خانۀ نادر شاه بوجود آمده اند. در بیرون شهر، به فاصلۀ کمی از دو گوشۀ شمالی، آثار دو عظیم دیده می شود که در آن جنگ حفره کرده بودند تا از آنجا بتوانند زیر دیوار شهر را خالی کرده و منفجر کنند مشاهده می شود که این نقب ها از نظر علمی بسیار خوب طراحی شده اند و در واقع بهتر از آن هستند که مهندسین آن زمان ایران می توانستند بسازند. احتمالاً آن ها تحت نظارت مهندسین فرانسوی سپاه نارشاه ساخته شده بودند.
از آن زمان به بعد شهر فراه به دفعات توسط تاتاریها، ایرانی ها و افغان ها تصرف و اشغال شد و در نتیجه به تدریج توان و رونق شهر به افوال گرائید. در سال 1337 م 1216 ش جمعیت فراه حدود 6000 نفر بود اما یکسال بعد از آن سردار محمد صادق خان به دستور پدرش، شهر را با یک عده سواره نظام محاصره و تصرف کرد. و سکنه را به قندهار کوچ داداین عمل به منظور آن صورت گرفت که شاید توجه محمدشاه هرات را محاصره کرده و در شرف تصرف آن بود و قتی شاه ایران نتوانست هرات را فتح کند و دست خالی به ایران برگشت قوای قندهار به گرشک عقب نشینی کرد و فراه که از سکنۀ خود محروم شده بود مجدداًَ به سیطره حاکم هرات در آمد. در حال حاضر بیش از 60 خانه در داخل شهر و جود ندارد. در حالی که شهر می تواند به راحتی 4500 نفر را در خود جای دهد. اغلب خانه ها ویران و متروک افتاده اند و دود پراگندۀ که اینجا و آنجا از خانه های مسکون بلند می شود تنها نشانۀ وجود انسان درین شهر مرده محسوب می شود. بازارهای شهر که از این دروازه تا آن دروازه کشیده شده بودند امروزه تنها از خرابه ها و پی ها باقی مانده قابل تشخیص اند استخرهای بزرگ که در تابستان خشک هستند دور تا دور داخل شهر کشیده شده اند. و منابع خوبی جهت تجمع نمک بشمار می روند. از این، اصلاح یارمحمد خان برای تولید باروت استفاده می کند.
شهر فراه مثال خوبی برای نشان دادن مشکلات مطلب قطعی در جغرافیای آسیای مرکزی است. جائی که امروزه می توانست یک مرکز آباد و پر رونق تجمع جمعیت باشد. یکروزه تبدیل به بیابان شده است. افغان ها به حدی به تغییرات و جا به جائی های ناگهانی و اجباری عادت کرده اند که هرگز خود را به خاک وابسته نمی سازند خانه ای آنها کشور شان است. در عرض دو روز یک خانوار خانه مناسبی از گل با سقف و درب چوبی می سازد و در آن زندگی می کند. و سهولت و سرعت انجام این کار نشان می دهد که آنها تا چه حد برای تغیر مکان زندگی آمادگی دارند، آنها می بینند که با چه سهولتی شهر ها ایجاد می شوند و سپس از بین می روند. بدون آنکه اثری از خود باقی گذارند. بس شهرهای که مسافران از آنها نام می برند در حالی که مسافران قبلی اثری از وجود آنها ندیده بودند و برعکس چه شهرهای که سیاحان قبلی می بینند و سیاحان قبلی می بینند و سیاحان بعدی اثری از آنها پیدا نمی کنند. تعجب آور نخواهد بود اگر سیاحان اروپائی که بلافاصله بعد از من به فراه سفر خواهند کرد یا اثری از این شهر نه بینند یا اینکه آنرا بسیار پر رونق و آباد بیابند. تمایل و هوس فرمانروایان برای برای جابجا و بنیان کن کردن تمام سکنۀ یک محل یا یک قوم چنان امر محاسبه و برآورد تعداد سکنه مراکز جمعیت در آسیای مرکزی را مشکل کرده که این برآورد قطعاً هرگز به دقت عملی نخواهد شد ارقام جمیعت یک منطقه ممکن است در عرض یکروز در مقیاس هزاران نفر تغیر کند هیچ رقمی قطعی تلقی نمی شود. هیچ آماری قابل اتکاء نیست و همه چیز اعم از تعداد جمعیت و هر چیز دیگر در معرض تغیر و تحول است. از آزادی، و حقوق مدنی کوچکترین نشانی به عنوان حقوق مرد دراین سرزمین وجود ندارد. تنها چیزی است که غالب است حق روز شجاعت است. مفاهیم آزادی این مردم در بی نظمی، هرج و مرج قتل و غارت بوده و سیاست بزرگان آن ها مبتنی بر فریب دوست و دشمن و تصرف مالکیت و دارائی شان است هر چه باشد حکام و رعایا در خور هم هستند، زیرا ارگ فرمانروایان زور بکار بردند مردم چیزی به عنوان مالیات نخواهند پرداخت آنها انقلاب به خطر انداختن جان و مال و آزادی زن را، در پرداختن مالیت حقه بصورت داوطلبانه ترجیح می دهند. مالیات گیری در افغانستان همیشه با کشمکش و جدال بین مالیات دهنده و مالیات گیرنده توأم بوده و هرگز بصورت مسالمت آمیز یا داوطلبانه انجام نمی شود.
به هر حال شهر فراه همین ساختمان های خرابه است. ولی از نظر نظامی فوق العاده اهمیت دارد. احرار مستمر اجیران افغان به تسلط برین شهر دلیل اهمیت آن است هر کس که این شهر را در دست داشته باشد یک پایش در قندهار و وپای دیگرش در هرات بوده و دروازۀ شمالی سیستان را تحت تسلط دارد. اگر ایرانیان یا روسها روزی بخواهند به امپراتوری هند بریتانیه حمله کنند قطعاً تسلط بر شهر فراه بر ایشان حیاتی خواهد بود.
برای جلوگیری از اطاله کلام نوشتۀ فریه را در اینجا خاتمه داده و برای نشر باقی خاطرات و نظریات وی خوانندگان محترم را منتظر می گذاریم.
Baryalai MohammadiCreate Your Badge
د فریدون کلا
د بیا رغونی لپاره یومهمه طرحه لیکوال: حاجی عبدالمجید (بهلول) مآخوذ از فراه دات كام د فراه رود له سر چشمی څخه چه دا رود د غور ولایت څخه راوزی او په سیستان جهیل کی توئیږي پر غاړو ئی ډیری تاریخی کلا ګانی او ښارونه شته. د فریدون کلا ستر پخوانی ښار څخه ئی پیل کوو چي د فراه اوسنی ښار سره نږدی پروت دی تاریخ ئی معلوم دی، ددی لپاره چه بحث ډیر اوږد نشی دلته یی نه لیکم دبیا جوړونی او ګټي اخستنی طرحه یی وړاندی کوم: · د دغه کلا د خندق د باندی حاشیه کی په اوسنی عصری معماری د لوړ پوړیزه او په کرایه ورکولو شرایطو اعلان دی وسی. · د خندق او دکلا اصلی دیوال، برجونو او دننه ساختمانو په پخوانی معماری سبک بیا جوړونه او ترمیم. · په حاشیه کی د عصری معماری ساختمانونو د ردیف په 4 کنجونو کی تر نورو لوړ پوړیزو داسی رستورانونو جوړول چه له هغه ځایه سیلانیان د فراه اوسنی ښار شمال خواته د کلیو منځ کی د شهر کهنی په نوم ځایونه، غرب ته د باغ پل ننداره او فراه رود پر خوا زرغونو کلیو ننداره وکړای شی. · فراهی وروڼو او خویندی د خپلو تاریخی ځایونو د جوړولو سره مینه لری هلته ډیر ماړه وطنپال پانگه وال شته د هیواد نورو ولایتونو او بهرنیو ملکونو کی په سوداگری لگیا دی پداسی حال کی چی مناسب شرایط ورته برابر شی په مختلفو زراعتی، مالداری، صنعتی او سوداگری برخو کی به خپلی پانگی پکار واچوی چه د فریدون تاریخی کلا د حاشیو په سوداگریزه ساحه کی به هم د نقشی پر مخ هر یو د خپل توان اوخوښی سره سم د کرائی په توگه پر یوه برخه گوته کښیږدی هر یو باید د خوښ کړای شوی ځای د پنځو کالو د کرایی معادل پیسی د پیشکی په توگه د دی پروژه په حساب تحویل کړی د فی متر مربع کرایه مخکی له مخکی اعلانیږی داوطلبی او مزایدی ته اړتیا نشته خوکه د یوی ساحی لپاره تر یوه زیاتو سوداګرو غوښتن لیک ورکړ تر منځ یی قرعه کشی کیږی. · دعصری سوداگریزی ساحی د ساختمان تر لګښت زیاتو پیسو څخه د پروژی د اصلی حصار او کلا شاو خوا او دننه ساختمانو په بیا جوړونه او ترمیم کی کار اخلی چه د خپل پخوانی وخت په معماری سبک به جوړ شی. · د اصلی تاریخی ښار په بیا جوړونه اوترمیم کی هر افغان او نور نړیوال پانگه اچونه کولای شی او هر فرد، شخص خصوصی او دولتی مرجع د سرمایه سهم په اندازه تر بیلانس وروسته د خالصه پاته شویو عوایدو څخه برخه اخستلای شی. · د یو سهم بیعه د /100 ډالرو یا معادل افغانی ټاکل شویده هر انسان کولای شی چه یو یا څو سهمه واخلی که چیری د فریدون تاریخی کلا جوړولو تر لګښت زیاتی پیسی راټولی شوی د نورو تاریخی ځایونو او دغه راز د کرنی، مالداری، صنعت او سوداگری په برخو کی کار ځنی اخستل کیږی او گټه یی پر اسهامو ویشی. دغه شان تصمیم دسهم لرونکی د فیصلی پر اساس نیول کیدای شی. · د حاشیو په عصری سوداگریز ه ساحه کی د فی متر مربع مساحت میاشتنی کرایه (250 ) افغانی ټاکل شویده. · د فریدون د کلا شمال شرق پخوانی فرقی ټوله مځکه دی د کلا مربوط زرغون پارک وگڼل شی او لوی تفریحی باغ دی پکښی جوړ شی چه د ستروس کورنی ونی پکښی زیاتی وی لکه نارنج، لیمو، کیله، انار، زیتون او دغه رنگه انگور، عناب، د پالیز ساحه نور گلونه، زینتی بوټی، د عسلو مچیو فارم، هوسی غرڅه او داسی نور. · د فریدون کلا اوسیدونکی ته هغه د حریم حاشیو او شاخوا داسی نورو ځایو د تخلیی لپاره دی اوسیدونکو ته هغه مناسب شرایط او امتیازات اعلان شی چه پدی طرحه کی د کابل او غزنی بالاحصار او کندهار چهل زینی په باب لیکل شویدی همدا رنگه ځینی نور ابتکارات او امتیازات چه متصرفین پخپله خوښه او سیالی سره ژر تخلیی ته تشویق او په عمل لاس پوری کړی. · د حاشیو په یوه نندارتون کی د تیرو (2) سوه کلونو د کالیو، کار وسائلو، غذا خوړولو لوښو، د لاسی صنایعو محصولات، د سنتی گنډلو، او غالیو پوری د پلورلو د پاره پراته وی او په یوه بل نندارتون کی به د زراعتی او مالداری محصولاتو نمونی د پلورلو دپاره پرتی وی. پاتی برخه په بله گڼه کی...
Baryalai Mohammadi
Create Your Badge
منم زيبا
که زیبا بنده ام را دوست میدارم
تو بگشا گوش دل پروردگارت با تو میگوید
ترا در بیکران دنیای تنهایان
رهایت من نخواهم کرد
رها کن غیر من را آشتی کن با خدای خود
تو غیر از من چه میجویی؟
تو با هر کس به غیر از من چه میگویی؟
تو راه بندگی طی کن عزیز من، خدایی خوب میدانم
تو دعوت کن مرا با خود به اشکی، یا خدایی میهمانم کن
که من چشمان اشک آلوده ات را دوست میدارم
طلب کن خالق خود را، بجو ما را تو خواهی یافت
که عاشق میشوی بر ما و عاشق میشوم بر تو که
وصل عاشق و معشوق هم، آهسته میگویم، خدایی عالمی دارد
تویی زیباتر از خورشید زیبایم، تویی والاترین مهمان دنیایم
که دنیا بی تو چیزی چون تورا کم داشت
وقتی تو را من آفریدم بر خودم احسنت میگفتم
مگر آیا کسی هم با خدایش قهر میگردد؟
هزاران توبه ات را گرچه بشکستی؛ ببینم من تورا از درگهم راندم؟
که میترساندت از من؟ رها کن آن خدای دور؟!
آن نامهربان معبود. آن مخلوق خود را
این منم پروردگار مهربانت.خالقت. اینک صدایم کن مرا. با قطره ی اشکی
به پیش آور دو دست خالی خود را. با زبان بسته ات کاری ندارم
لیک غوغای دل بشکسته ات را من شنیدم
غریب این زمین خاکی ام. آیا عزیزم حاجتی داری؟
بگو جز من کس دیگر نمیفهمد. به نجوایی صدایم کن. بدان آغوش من باز است
قسم بر عاشقان پاک با ایمان
قسم بر اسبهای خسته در میدان
تو را در بهترین اوقات آوردم
قسم بر عصر روشن، تکیه کن بر من
قسم بر روز، هنگامی که عالم را بگیرد نور
قسم بر اختران روشن اما دور، رهایت من نخواهم کرد
برای درک آغوشم، شروع کن، یک قدم با تو
تمام گامهای مانده اش با من
تو بگشا گوش دل پروردگارت با تو میگوید
ترا در بیکران دنیای تنهایان. رهایت من نخواهم کرد
شعر از زنده یاد سهراب سپهری
Create Your Badge
گنجي در شما پنهان است
دانشمندان معتقدند، هر انساني پر از استعدادهاي كشف نشده است و تكنولوژي فكر مي‌تواند اين استعدادها را به شكوفايي برساند بياييد كمي درباره فكر كردن، فكر كنيم! شايد وقت آن رسيده باشد كه بپذيريم فكر كردن هم يك نوع تكنولوژي است و بايد تكنولوژي فكر كردن را ياد بگيريم. مثلا بدانيم انديشه‌هاي ما پديده‌هاي پويايي هستند كه دائم تغيير مي‌كنند و مي‌توانند بهتر يا بدتر شوند.انديشه‌ها اندوخته‌هاي راكد و ثابتي نيستند كه گاهي سراغ‌شان برويم و كمي از آن را برداريم تا استفاده كنيم. بايد ياد بگيريم مثل يك بچه كنجكاو به تمام گوشه و كنارهاي ذهن‌مان سرك بكشيم و استعدادهاي‌مان را كشف كنيم. باور كنيد هنوز در اعماق اندوخته توانايي‌هاي شما استعدادهاي كشف‌نشده‌اي وجود دارد كه اگر بتوانيد پيداي‌شان كنيد زندگي‌تان متحول ميشود. يادتان باشد دنياي شتاب‌زده امروز ديگر به كساني كه دانش و معلومات صرف و محدود دارند نيازي ندارد. حالا ديگر نوبت كساني است كه خلاقيت و نو‌آوري را چاشني دانش مي‌كنند.
اگر مي‌خواهيد حجم اطلاعاتي را كه مغز شما مي‌تواند در خودش جاي بدهد حدس بزنيد، ارتفاع يك ساختمان 100 طبقه را تصور كنيد يا مساحت كشور سوئيس را كه حدود 41هزار كيلومتر مربع است را يازده برابر كنيد. شك نداشته باشيد كه مغز شما به همين بزرگي است. بررسي‌ها و مطالعات جديد دانشمندان در اين حوزه نشان ميدهد، انسان در طول تاريخ فقط از 5 تا 7 درصد توانايي و ظرفيت خود استفاده كرده است. يعني انساني كه عصر كشاورزي را تجربه كرد، وارد جهان صنعتي با نماد دودكش‌هاي بزرگ شد و اكنون در دوره الكترونيك با نوپديده‌هايي مانند كامپيوترها و ربات‌ها به سر مي‌برد فقط توانسته است 7درصد از توانايي‌هايش را به كار بگيرد. البته وزن مغز انسان بيش از 650 تا 700 گرم نيست ولي حجم اطلاعاتي كه مي‌تواند در خود جاي دهد تا دل‌تان بخواهد شگفت‌انگيز است.
در دنياي مديريت و از ديدگاه پيشگامان اين موضوع، 3عامل نقش مهمي در توليد دارد؛ سرمايه، تكنولوژي و نيروي انساني. نكته جالب توجه اين است كه نيروي انساني بيشترين سهم را دارد يعني 64 درصد. ژاپني‌ها در كتابي كه درباره توسعه اقتصادي كشورشان دارند، مي‌نويسند: «ما براي صنعتي شدن، منابع مادي نداشتيم ولي منابع انساني شايسته توانست كشور ما را صنعتي كند.»
تكنولوژي فكر يا به عبارت بهتر طراحي ذهن ربطي به نبوغ ذاتي ندارد. مطمئن باشيد شانس هم هيچ نقشي در اين ماجرا ندارد. يعني نمي‌توانيد منتظر باشيد كه تصادفي اتفاق بيفتد و استعدادهاي شما شكوفا شود. بهترين راه اين است كه خودتان دست به كار شويد و با آموزش صحيح استعدادها و توانايي‌هاي بالقوه را بالفعل كنيد. هيچ‌كس به اندازه خود شما نمي‌تواند در اين كشف و شكوفايي موثر باشد.
در وجود همه ما استعدادها و توانايي‌هايي وجود دارد كه هنوز به‌وجود آنها پي‌نبرده‌ايم. خيلي از ما حتي درست و حسابي خودمان را نمي‌شناسيم و تصوير روشن و واضحي از شخصيت خود نداريم. همين است كه فرويد ريشه خيلي از رفتارهاي انسان را در بخش ناهوشيار و ناخودآگاه ذهن مي‌داند. در حقيقت رفتارها و وضعيت رواني انسان در هر لحظه فقط به آنچه در ضمير خودآگاه و هوشيارش ميگذرد وابسته نيست. بلكه عوامل ديگري وجود دارد كه ضمير ناهوشيار و ناخودآگاه پنهان است و منشا بعضي از رفتارها ميشود. جالب است بدانيد نسبت خودآگاهي و ناخودآگاهفي يا بخش هوشيار و ناهوشيار ضمير انسان مانند كوه يخي است كه يك دهم آن بيرون از آب و در معرض ديد است و 90درصد آن زير آب قرار گرفته و ديده نمي‌شود. در بخش پنهان كوه يخي ضمير شما گنج‌هاي بسياري وجود دارد كه تا سراغ آنها نرويد پيدا نخواهند شد. شايد وقت آن رسيده باشد كه كند و كاو را شروع كنيد و اين همه گنج را بيابيد تا موفقيت‌هاي تازه‌اي را تجربه كنيد.
منبع: برترينها
Baryalai Mohammadi
Create Your Badge
وضعيت فرهنگي، اجتماعي... (Culural, Social... status )
از زمان طالبان به اين سو زرع مواد مخدر در فراه رواج يافته و به پيمانه هاي مختلفي كشت مي شود. اما در چند سال اخير بيشتر زارعان فراه به كشت بادرنگ و تربوز رو آورده و زرع مواد مخدر در آن كاهش يافته است چون بيش از 30 در صد باشندگان فراه تا حال در ايران آواره اند و حدود 40 در صد جوانان فراهي همين اكنون در ايران كار مي كنند، به اين خاطر در سالهاي اخير، اعتياد در ميان جوانان فراهي به شدت گسترش يافته است، تحقيقات اخير نشان مي دهد كه در فراه 13 هزار نفر معتاد به ترياك و هيروئين اند. اما اين رقم معتادان فراهي در ايران را شامل نمي شود و بسياري به اين باورند كه جمع معتادان فراهي در ايران و افغانستان به 18 هزار تن مي رسند. گرافي كه به شدت در حال بالا رفتن است.
گزارش كامل و مفصل در اين رابطه افزوده خواهد شد.
Baryalai MohammadiCreate Your Badge
معلومات اداري (Administrative info)
در زمان تيموريان، فراه جزئي از هرات بود، جنگ خونين ميان ايراني ها و هوتكي ها در منطقه نوده فراه رخ داد و لشكر ايوب خاي كه از هرات به قصد جنگ با انگليس ها به سوي قندهار حركت مي كرد نيز از فراه گذشت و فراهي ها بخشي از لشكريان اين سردار را در جنگ ميوند مي ساختند. در اين عبور كه رقابت هاي فيودالي در اين منطقه به اوج خود رسيده بود، به اشاره محمد عمر خان، كهندل خان مديزايي توسط سردار ايوب خان به قتل رسيد. با اينكه فراه در زمان احمد شاه و شاهان بعد از او تشكيلات اداري خاص و تسلط نايب الحكومه قندهار قرار داشت و حكومت اعلي ناميده مي شد و بعد در آخر صدارت داوود به ولايت مستقلي مبدل شد.
نيمروز نيز يكي از ولسوالي هاي فراه بود كه بعد به ولايت مستقلي با مركزيت زرنج مبدل گشت.
امروز كه اين ولايت جزئي از ولايات درجه دوم به حساب مي آيد با كشيدن شاهراه قندهار- هرات در 1343 و عبور اين سرك از فاصله 72 كيلومتري مركز فراه، شهر فراه را از جريان تجارت و رشد و ترقي بازماند و اين را فراهي ها خيانت عظيم به ولايت شان دانستند. اكنون مركز فراه همان شهر فراه است كه در سال 1354 هجري با نقشه جديد بر قريه بشتو اعمار شد كه از چهار ناحيه تشكيل شده است. علاوتاً قريه هاي عسكر آباد، ننگ آب، مهاجر آباد، قلعه محمد، سنگ زور، شورآباد، كهدانك، اسفل كوه، كاريزك، كرجي ، مرواري، دهك، دهك لغري، ده غلام صديق، چهار برجك، قلعه زمان، ديگفروش، ريگي، ريگي خورد، قلعه بهبود، قلعه موزيك، يزده، چهارباغ، رحيم آباد، باغپل، شور آباد، نوده، تيوسك، كوره گزي، چاه كرته، تجگ، خوگياني، عليساباد، كوكشيب، كوكبالا، دارآباد، كاريز كرغ زرد، كاريز كبير خان، كاريز بيدك، كاريز سلطان، كاريز سيه ريش ها، دزك، كاريز نوك، كاريز سوخته، كاريز حاجي نعيم، كاريز حاجي خدارحيم، كاريز كج ها، روكن، رج، گنهكان، نوبهار، پنجله، مزار، ختيوان، ملايا، و برنگتوت نيز از نظر اداري جرئي از مركز فراه مي باشند.
فراه ده ولسوالي دارد كه شامل جوين، انار دره، پشت كوه، شيب كوه، پشترود، خاك سفيد، بالابلوك، بكواه، گلستان و پرچمن مي شوند. جمعاً 1260 قريه دارد كه در برخي از اين قريه ها بيش از هزار خانواده زندگي كرده، قريه هاي دار آباد، مساو، شيوان، كنسك، دوقلعه، مركز اناردره، اور، نوده، تيوسك، نوبهار، زهكن،يزده، چارده، گجگين... از قريه هاي بزرگ فراه محسوب مي شوند.
Baryalai MohammadiCreate Your Badge
.: Weblog Themes By Pichak :.