باستان شناسان عقیده دارند كه قطب منار به الهام از منار جام در اوایل سدهء سیزده هم ساخته شده است كه درازای آن هفتادو سه متر اندازه گیری شده است .
در ارتباط به درازای منار جام چه در مطبوعات كشور و چه در اسناد مربوط به سازمان ملل متحدرقم یگانه یی ذكر نشده است . چنانكه درازای آن را گاهی 63/3متر وگاهی هم 65 مترنوشته اند غیر از این در بعضی اسناد دیگر درازی آن 63 متر قید شده است .
قطر قاعدهء منار هشت متر اندازه شده است كه به بلندای تقریباً دو متر از سطح زمین دروازهء كوچك ورودی به داخل منار دیده میشود .
منار جام در میان سلسله كوه های ولایت غور در خم دره یی در ساحل جنوب هریرود برپا شده است . این منطقه از سطح بحر یكهزار و نهصد متر بلندی دارد.
بر اساس تخمین ها، دهكدهء جام در شصت و دو كیلو متری شمال شرق ولسوالی شهرك موقعیت دارد . در اسناد یونسكو گفته شده است كه این منار به سال 1194 میلادی در دوران سلطنت سلطان غیاث الدین غوری 1163-1202 ساخته شده است و اما تا هنوز معلوم نیست كه تكمیل منار چند سال را در بر گرفته است .
در شمارهء ششم كتیبهء نشریه انجمن حفظ میراث های فرهنگی افغانستان –( سپك) آمده است كه سازندهء منار معماری بوده است به نام علی كه نام او در دو جای در منار دیده می شود و به همین گونه در پای
منار نیز نام شاه غیاث الدین به چشم می خورد . در میان بعضی از آموزش دیده گان ولایت غور یك چنین باور های وجود دارد كه سلطان غیاث الدین ، علی را جهت ساختن چنین یادگاری از سمرقند فرا خوانده بود .
ساكنان محل باور دارند كه آجر های به كار رفته در منار در دهكدهء ((شیرجه))تهیه میشده است . و باز هم به روایت مردم علی دست كم هفت سال مشتاقانه كار كرد تا یكچنین یادگار بزرگی را در آن دره یی كه امروز خاموش و آرام به نظر می آید بر افراشت.
در شمارهء ششم كتیبه همچنان در ارتباط به ساختمان درونی و نمای بیرونی منار جام چنین تصویری ارایه شده است : از پای تا سر منار، زینهء پیچا پیچی در دو كنارهء داخلی آن بالا رفته و به دالان بالایی می رسد نمای بیرونی منار با خشت های برجستهء فیروزه یی درخشان بر زمینهء گلابی و نوار نوشته سورهء نوزدهم قرآن مجید آراسته شده است . در گزارش كتیبه آمده است كه پژوهشگران در این ارتباط كه آ یا منار جام بخشی از كدام مسجد و یا نمادی از پیروزی غوری ها بوده است هنوز به تحقیقات خویش ادامه می دهند . این در حالیست كه هنوز در اطراف منار نشانه یی از هیچ مسجد و مدرسهء مذهبی كشف نشده است. ظاهراً گمان میرود كه ابنیه یی به این شكوه و بزرگی میبایستی در شهر بزرگی بنا میشد نه در یك چنین درهء تنگی .
این پرسشی است كه از سال ها بدین سو ذهن كارشناسان عرصهء باستان شناسی را به خود مشغول ساخته است . منارجام سده های درازی به گونهء یك زیبایی فراموش شده در خم دره یی خاموشانه ایستاده بود.
شاید بتوان گفت كه از كشف آن بیش از پنجاه سال نمیگذرد. چنان كه باستان شناسان روز هجدهم 1957 میلادی را به نام روز كشف منار جام تلقی می كنند. در همین روز گروهی از باستان شناسان غربی به رهنمایی باستان شناس افغانستان احمد علی كهزاد به خم درهء در دهكدهء جام رسیدند كه ناگهان با آن تجسم زیبایی روبه رو شدند.
تماشای منار، باستان شناس فرانسه یی را ((Andre Marieq Marieq )) چنان شگفت زده ساخت كه برای یك لحظه احساس میكرد كه با برج جادویی رو به رو شده است .
باستان شناسان به این باور اند كه اهمیت منار جام تنها در زیبایی آن نیست ؛ بلكه این منار میتواند كلیدی باشد در جهت گشودن راز های دورهء غوریان در افغانستان .
خطرهای كه منار جام را تهدید می كند میتوان به دو دسته تقسیم بندی كرد .
نخست خطر های طبیعی دو دیگر خطر های كه در یكی دو دههء اخیر ساكنان محل و گروه های تفنگدار به وجود آورده است .
با گذشت سالیان رودخانه هریرود تدریجاً ساحل جنوبی خود را تخریب كرده و بستر خود را به سوی منار گسترش داده است .چنان كه همه ساله در فصل بارندگی با افزایش سیلابها و بلند رفتن سطح آب رودخانه خطرطبیعی چندین برابرمی شود .

منار جام : كهن سال ترین برج آجری در جهان

كارشناسان عرصهء باستان شناسی در یونسكو منار جام را یكی از سازه های خارق العادهء معماری و كهنسال ترین برج آجری باقیمانده در جهان میدانند.غیر از این گفته شده است كه منار جام سنت معماری كهن و سبك هنری قدیم در منطقه را در آخرین حد كمال و زیبایی آن نمایندگی میكند .
منار جام یكی از تماشایی ترین ابنیه های تاریخی افغانستان است و گفته می شود كه پس از قطب منار در دهلی بلند ترین منارآجری جهان است .
باستان شناسان عقیده دارند كه قطب منار به الهام از منار جام در اوایل سدهء سیزده هم ساخته شده است كه درازای آن هفتادو سه متر اندازه گیری شده است .
در ارتباط به درازای منار جام چه در مطبوعات كشور و چه در اسناد مربوط به سازمان ملل متحدرقم یگانه یی ذكر نشده است . چنانكه درازای آن را گاهی 63/3متر وگاهی هم 65 مترنوشته اند غیر از این در بعضی اسناد دیگر درازی آن 63 متر قید شده است .
قطر قاعدهء منار هشت متر اندازه شده است كه به بلندای تقریباً دو متر از سطح زمین دروازهء كوچك ورودی به داخل منار دیده میشود .
منار جام در میان سلسله كوه های ولایت غور در خم دره یی در ساحل جنوب هریرود برپا شده است . این منطقه از سطح بحر یكهزار و نهصد متر بلندی دارد.
بر اساس تخمین ها، دهكدهء جام در شصت و دو كیلو متری شمال شرق ولسوالی شهرك موقعیت دارد . در اسناد یونسكو گفته شده است كه این منار به سال 1194 میلادی در دوران سلطنت سلطان غیاث الدین غوری 1163-1202 ساخته شده است و اما تا هنوز معلوم نیست كه تكمیل منار چند سال را در بر گرفته است .
در شمارهء ششم كتیبهء نشریه انجمن حفظ میراث های فرهنگی افغانستان –( سپك) آمده است كه سازندهء منار معماری بوده است به نام علی كه نام او در دو جای در منار دیده می شود و به همین گونه در پای
منار نیز نام شاه غیاث الدین به چشم می خورد . در میان بعضی از آموزش دیده گان ولایت غور یك چنین باور های وجود دارد كه سلطان غیاث الدین ، علی را جهت ساختن چنین یادگاری از سمرقند فرا خوانده بود .
ساكنان محل باور دارند كه آجر های به كار رفته در منار در دهكدهء ((شیرجه))تهیه میشده است . و باز هم به روایت مردم علی دست كم هفت سال مشتاقانه كار كرد تا یكچنین یادگار بزرگی را در آن دره یی كه امروز خاموش و آرام به نظر می آید بر افراشت.
در شمارهء ششم كتیبه همچنان در ارتباط به ساختمان درونی و نمای بیرونی منار جام چنین تصویری ارایه شده است : از پای تا سر منار، زینهء پیچا پیچی در دو كنارهء داخلی آن بالا رفته و به دالان بالایی می رسد نمای بیرونی منار با خشت های برجستهء فیروزه یی درخشان بر زمینهء گلابی و نوار نوشته سورهء نوزدهم قرآن مجید آراسته شده است . در گزارش كتیبه آمده است كه پژوهشگران در این ارتباط كه آ یا منار جام بخشی از كدام مسجد و یا نمادی از پیروزی غوری ها بوده است هنوز به تحقیقات خویش ادامه می دهند . این در حالیست كه هنوز در اطراف منار نشانه یی از هیچ مسجد و مدرسهء مذهبی كشف نشده است. ظاهراً گمان میرود كه ابنیه یی به این شكوه و بزرگی میبایستی در شهر بزرگی بنا میشد نه در یك چنین درهء تنگی .
این پرسشی است كه از سال ها بدین سو ذهن كارشناسان عرصهء باستان شناسی را به خود مشغول ساخته است . منارجام سده های درازی به گونهء یك زیبایی فراموش شده در خم دره یی خاموشانه ایستاده بود.
شاید بتوان گفت كه از كشف آن بیش از پنجاه سال نمیگذرد. چنان كه باستان شناسان روز هجدهم 1957 میلادی را به نام روز كشف منار جام تلقی می كنند. در همین روز گروهی از باستان شناسان غربی به رهنمایی باستان شناس افغانستان احمد علی كهزاد به خم درهء در دهكدهء جام رسیدند كه ناگهان با آن تجسم زیبایی روبه رو شدند.
تماشای منار، باستان شناس فرانسه یی را ((Andre Marieq Marieq )) چنان شگفت زده ساخت كه برای یك لحظه احساس میكرد كه با برج جادویی رو به رو شده است .
باستان شناسان به این باور اند كه اهمیت منار جام تنها در زیبایی آن نیست ؛ بلكه این منار میتواند كلیدی باشد در جهت گشودن راز های دورهء غوریان در افغانستان .
خطرهای كه منار جام را تهدید می كند میتوان به دو دسته تقسیم بندی كرد .
نخست خطر های طبیعی دو دیگر خطر های كه در یكی دو دههء اخیر ساكنان محل و گروه های تفنگدار به وجود آورده است .
با گذشت سالیان رودخانه هریرود تدریجاً ساحل جنوبی خود را تخریب كرده و بستر خود را به سوی منار گسترش داده است .چنان كه همه ساله در فصل بارندگی با افزایش سیلابها و بلند رفتن سطح آب رودخانه خطرطبیعی چندین برابرمی شود .
بر اساس نخستین آزمایشهای كه به سال 1971 میلادی به وسیلهء كارشناسان صورت گرفته است منار جام به اندازه دو درجه به سمت شمال رو به سوی هریرود میلان پیدا كرده است .
دو درجه میلان برای یك چنین برج بلند و آن هم در وضعیتی كه تخریب هریرود كماكان ادامه دارد واقعاً میتواند خطر بسیار بسیار جدی به شمار آید.
این در حالیست كه به گفتهء بعضی از ساكنان ولایت غور ظرف بیست و اند سال گذشته این منار هر از گاهی آماج شلیك گلوله های تفنگدارقرار داشته است .
روایاتی وجود دارد كه بعضاً گروه های تفنگدار به گونهء تفنن و نشانه زنی قسمت های از برج را آماج گلوله های خود قرار می داده اند . 

http://afghan-information.mihanblog.com/post/11

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: